Yıl 2007, ilk defa macosx ile ilgili makale okuduğumdan bu yana aşağı-yukarı 7 sene geçti, bir heyecanla bulup kurduğumda sistemin ara yüzüne hayranlık duydum, ancak sistemin hızı, kurulum için bin türlü atraksiyon vs. konularında hayal kırıklığı yaşadım diyebilirim.
O günlerden bu günlere geldik, apple durumu düzelti sayabiliriz, tabi bir iki eksiği [font meselesi, dosya paylaşımı] dışında.
Bu yazının ana amacı da dosya paylaşımı üzerine olacaktır. MacOsX işletim sistemini ilk kurduğum zaman dosya paylaşımı konusunda bir hayli zorlanmış, bir bilen olarak Kemal Demir'e sorup onun önerdiği SharePoint adlı programın, macosx ile gelen dosya paylaşımı arasında bir ikilem yaşamıştım.
İkilemi iyi bir cümle ile açıklayan yine Kemal Demir'in şu linkindeki yazısında "Sistem 9 alışkanlıklarımızdan vazgeçmek gerekiyor. Seçici diye bir şey artık yok. Bunun yerine sadece network ağlarını keşfeden Connect to Server komutu var." sözüdür.
Açıklama güzel ancak bu alışkanlıklarımızın yerine konan ve yeni olanı iyi anlamak biraz zaman alıyor. En önemlisi MacOsX sisteminin kaynak yapısı olan unix ile açıklanabilir,ama bunun için .nix yapısını bilmek gerekli. Bilindiği gibi .nix yapısı açık kaynak kod diye özetlenir genelde, lakin MacOsX sistemde hiç öyle değil. .nix yapısını bilsenizde MacOsX sizi yine bir ara yüze bağlıyor. Örneğin sistem yapılandırmasını yine bir .nix diye tanımlanan Linux içindeki sistem yapılandırma [genelde config dosyaları üzerindeki yapılandırma] işlemlerini tamamen belge düzenleme [config dosyalarını herhangi bir text editör ile açılıp yeniden düzenlenmesi] yoluyla yapabilirken, MacOsX üzerinde böyle bir şey yapılamıyor veya yapılabilir ama ben bunu bilmiyorum.
Bütün bunlar gelip şuna dayanıyor. MacOsX işletim sistemindeki dosya paylaşımı herhangi bir yardımcı programa başvurmadan yapıldığında sistem otomatik olarak sadece dropBox adı verdiği bir klasörü paylaşıma açıyor.
Bu aslında güvenlik açısından iyi bir yaklaşım ancak bunun dışında kullanıcının hedeflediği bir klasörü çabucak [klasik sistemde olduğu gibi] paylaşıma açamıyor, peki bunu nasıl aşabiliriz ve farkıl klasörleri paylaşıma açabiliriz?
MacOsX işletim sistemi .nix tabanlı olduğu için sistemi kullanmak için root [admin=yönetici], user [kullanıcı] kavramları üzerine kurulu bir sistem. Kısaca sisteminizin bir yönetici bir de kullanıcı tarafı var. Bazen oldukça kafa karıştırıcı gibi gelsede eski sisteme kıyasla mükemmel sayılabilir. Örneğin herhangi bir kullanıcının yaşadığı sorunları ortadan kaldırmak için sisteme root [admin=yönetici] olarak çalıştırdıktan sonra kullanıcıyı silip, yeni bir kullanıcı açarak üstesinden gelebiliyorsunuz.
Bütün bu ve buna benzer işlemler MacOsX işletim sisteminin güçlü yanları, ancak MacOsX işletim sistemini tam anlayabilmiş değilim, anlamak da pek mümkün gözükmüyor. MacOsX işletim sisteminin bir yanını içeren dosya paylaşımının kendi üzerinde gelen ile pek kolay olmadığı, klasik sistemde olduğu gibi kullanıcının hedeflediği bir klasörü çabucak paylaşıma açamadığı, bu nedenle yardımcı program olan SherePoints ile dosya paylaştırmanız gerektiğidir.
SharePoints programının temelde yaptığı, dosyalarınızı paylaşıma açmayı kullandığı bir ara yüz ile kolaylaştırması ve tümünü bir arada size sunmasıdır. Dosya erişimi ayarlarının tümünü bu ara yüzde yapabilmenizi sağlaması, MacOsX işletim sisteminin kullanıcı ve gruplarını dosya paylaşımına aktarabilmesi, örneğin oluşturduğunuz paylaşımın hangi grub ve kullanıcarın ereşim, yazma, silme gibi işlemleri yapmasını düzenleyebilmenizi, windows paylaşımlarını samba ile düzenlemesidir olarak sayabiliriz. Başka marifetleri de vardır kuşkusuz ama ben sadace bunları biliyorum, şimdilik.
Öncelikle SharePoints programını kurup, kurulumla gelen pane dosyasını çalıştırıp, ayarların denetim masası paneline yerleşmesini sağlamalısınız. SharePoints dosya paylaşımına geçmeden önce Sistem Preferences'i çalıştırıp, Sharing simgesini tıklayın, gelen penceredeki Personel File Sharing ve Windows Sharing bölümlerini işaretleyin..
Ardından Sistem Preferences bölümüne geri dönüp Network simgesini tıklayın, gelen penceredeki AppleTalk sekmesini seçin, buradaki Make AppleTalk Active bölümünü işaretleyin.
Artık SharePoints programını kullanarak dosyalarımızı paylaştırabiliriz. Tekrar Sistem Preferences'e geri dönüp SharePoints simgesini tıklayın.
Yukarıdaki gibi bir pencere açılacaktır, sırasıyla penceredeki sekmelerle ayrılmış bölümler şöyledir;
Normal Shares : Klasörlerinizi ve disklerinizi önceden oluşturulmuş kullanıcı ve grup düzeyinde windows ve maclere paylaşım verilecek hedefler belirlemenize yarar.
User & Public Shares : Önceden oluşturulmuş kullanıcı ve grupları düzenlemenize [silmek, parola vermek] yarar.
Groups : Sistemde önceden oluşturulmuş kullanıcı ve gurubları düzenlemenize ve yeni gruplar oluşturmanıza, oluşturduğunuz gruplara kullanıcı eklemenize, çıkarmanıza yarar.
Group bölümünü ilk açtığınızda listede yer alan isimler arasında admin, staff ve sistem üzerindeki kullanıcı ismini görürsünüz, hemen yan satırlarında ise o gruba bağlı diğer kullanıcılar yer alır. Örneğin admin gurubu hem root hakları hemde kullanıcıyı içerir, bu örneğin bir dosya veya diskin erişim haklarını düzenlerken grup olarak admin gurubunu belirlediğimizde o klasör-disk hakları bu gruba bağlı kullanıcılara ait olduğunu belirleriz.
Devam edelim, peki kullanıcının hakları ne diye sorar gibisiniz, biraz geniş bi konu olmakla beraber kısaca değineyim, .nix sistemlerde sistemi kurarken otomatik olarak kullanıcı oluşturulur, sistem kurulurken genel bileşen olarak kurulan her programa kullanıcı ve ona bağlı user&group atamasında bulunur. Bu şu anlama gelmektedir, sistem bileşenlerinden bir programın çalıştırılması izne bağlıdır, bu izin olmaz ise uzaktan erişen herkes dilediğini yapar sonucuna varabiliriz.
Bir örnek vereyim, sisteminizde a ve b diye iki kullanıcı olsun, a kullanıcısını admin grubuna ekleyelim, sistemin içindeki appserver programının çalıştırma iznini de admin guruba verelim, bunu yapmakla şunu yapmış oluruz, appserver programını ancak admin gurubuna ait kullanıcılar çalıştırabilir. Admin grubunda sadece a kullanıcısı olduğundan b kullanıcısı bu bu programı kullanamaz.
AFS Properties : Aplle File Server bölümumdeki Idle Disconnect Proper size paylaştırdığınız dosya-disklerin üzerindeki bağlantı sürelerini ve kimlerin bu süreden etkileceğini,
Enable Logging bağlantı durumu ve işlemlerinin [neleri içereceğinin] bir dosyaya [log] yazılmasını sağlayabilirsiniz, log tutulması neye yarayacak demeyin olası kötü bir durum söz konusu olduğunda bu sizin sisteme kimlerin bağlandığı ne yaptığını anlamanıza yarayabilir. aşağıda örnekteki gibi bir liste içinde bunları rahatça görebilirsiniz.
IP 10.0.0.10 - - [18/Apr/2007:15:50:41 0200] "Login reyhan" 0 0 0\
IP 10.0.0.10 - - [18/Apr/2007:15:50:52 0200] "OpenFork barrier.fh11" 0 0 0\
IP 10.0.0.10 - - [18/Apr/2007:15:50:52 0200] "OpenFork cizgi_calismasi.ai" 0 0 0\
IP 10.0.0.10 - - [18/Apr/2007:15:50:54 0200] "CreateDir untitled folder" 0 0 0\
IP 10.0.0.10 - - [18/Apr/2007:15:51:46 0200] "Logout reyhan" 0 0 0\Yukarıdakiu satırları yorumlamak gerekirse IP 10.0.0.10 olan makine [18/Apr/2007:15:50:41 0200] tarih ve saatte reyhan adlı makineye bağlanıp [login], [18/Apr/2007:15:51:46 0200] tarih ve saatte bağlantıyı koparana [Logout] kadar yaptığı işlemleri sıralıyor.
Miscellaneous Properties bölümü ise bağlantı dilini ve bağlantı biçimlerini belirlemenize yarar. Örneğin Allow Guest Access işaretli olursa, konuk [guest] olarak bağlantıya izin vermiş olursunuz, işaret kaldırılırsa bağlantıya ancak kullanıcı adı ve parolası ile izin verirsiniz.
SMB Props : Samba bağlantı biçimlerini belirlemenize yarar.
Aşağıda size bir örnek oluşturması için denemiş ve halen kullanılan düzenlenin ekran resimlerini bulacaksınız. Örnekler bir fikir vermek içindir, isimler ve diğer tanımlamaları kendi değerlerinize göre değiştirebilirsiniz.
